พระธรรมเทศนานี้ พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่พระเจ้าปเสนทิโกศล ทรงแสดงบุคคล ๔ ประเภทที่ปรากฎอยู่ในโลกนี้
ครั้งพุทธกาล ภิกษุ ๑๖ รูป จากอาวาสแห่งหนึ่ง ออกเดินทางมุ่งไปกรุงสาวัตถีเพื่อ เข้าเฝ้าและฟังธรรมจากพระพุทธเจ้า ขณะนั้นเป็นฤดูร้อน หนทางกันดาร
พราหมณ์และพราหมณีเป็นคู่สามีภรรยาชาวสาวัตถีที่มีฐานะยากจนขันแค้น ทั้ง สองไม่มีบุตร เพื่อนบ้านจึงเรียกพราหมณ์ผู้เป็นสามีว่า จูเฬกสาฎก
น้องสาวถวายทานไม่กี่ครั้ง ตายแล้วเกิดสวรรค์นิมมานรดี พี่สาวถวายทานบ่อยกว่า เกิดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์
เสรีเทพบุตรเข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าในพระวิหารเชตวัน แล้ว กราบทูลว่า "เทวดาและนุษย์ ต่างก็พอใจข้าวด้วยกันทั้งนั้น (มนุษย์พอใจที่ได้บริโภคและ ทำทาน, เทวดาพอใจเมื่อการให้ข้าวเป็นทานนั้นป็นกุศลส่งผลดีในสวรรค์) ผู้ที่ไม่พอใจข้าว ชื่อว่ายักษ์โดยแท้"
ครั้งพุทธกาล...มีพระเถระ ๘ รูป อยู่จำพรรษาในชนท ออกพรรษาแล้วเดินทาง มุ่งไปกรุงสาวัตถีเพื่อเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ระหว่างทางพวกท่านแวะพักแรมอยู่ในป่าแห่งหนึ่ง คืนนั้น นางเปรตตนหนึ่งได้ปรากฎกายให้บรรดาพระเถระเห็น
โตเทยยพราหมณ์เป็นปุโรหิตของพระเจ้าปเสนทิโกศล อาศัยอยู่ในหมู่บ้านตุทิคาม นอกกรุงสาวัตถี เขามีทรัพย์มากถึง ๘๗ โกฏิ ซึ่งตกทอดต่อมาจากคนหลายรุ่น เมื่อถึงรุ่นของเขา
จูฬกาลเป็นชาวสาวัตถี เป็นอุบาสกนับถือพระรัตนตรัย เขาเป็นผู้มีศรัทธาตั้งมั่น สมาทานรักษาอุโบสถ (อุโบสถศีล) เดือนหนึ่ง ๘ วัน ในวันที่เขารักษาอุโบสถเขาจะพักแรม ฟังธรรมอยู่ในพระวิหารเชตวัน
เมื่อพระกุมารกัสสปะแสดงธรรมปลดเปลื้องพระยาปายาสิให้ตั้งอยู่ในความเห็น ความชอบแล้ว พระยาปายาสิก็ได้ถวายมหาทานแด่พระเถระและภิกษุสงฆ์ตลอด ๗ วัน และตั้งแต่บัดนั้น
อานันทเศรษฐีเป็นเศรษฐีชาวกรุงสาวัตถี มีทรัพย์มากถึง ๘๐ โกฏิ (อสีติโกฏิวิภโว) เขามีบุตรชายเพียงคนเดียว คือ "มูลสิริ" เศรษฐีเป็นคนตระหนี่เหนียวแน่นมาก เขาจะ สอนลูก สอนญาติ และเหล่าคนงานให้สั่งสมทรัพย์ ใช้ให้น้อยที่สุด
สมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้าประทับอยู่ในพระเชตวันวิหาร เขตกรุงสาวัตถี ทรงมีพระ มหากรุณาตรวจดูโลกตอนใกล้รุ่ง ทรงพบหญิงชาวกรุงมธุรา (แคว้นสุรเสนะ) คนหนึ่ง ใกล้ สิ้นอายุ ตายแล้วนางจะเกิดในอบายภูมิ
ในกรุงพาราณสี มีสามีภรรยาวรรณะพราหมณ์คู่หนึ่งเป็นมิจฉาทิฏฐิ ทั้งสองมีบุตร ๓ คน คือ บุตรชายคนโต ๑ บุตรชายคนรอง ๑ และบุตรสาวเป็นคนเล็ก ๑
ชายหน้าตาอัปลักษณ์เข้าร่วมกับกลุ่มโจร ถูกทางการจับกุมได้ ยอมทรยศรับฆ่าเพื่อนโจร เพื่อตัวเองรอดตาย ทางการตั้งให้เป็นนายเพชฌฆาต
ผู้กระทำบาปเป็นปกติ ย่อมเศร้าโศกในโลกนี้ ละไปแล้วก็ย่อมเศร้าโศก เรียกว่า จะอยู่หรือตายก็ย่อมเศร้าโศก เขาเศร้าโศก เขาเดือดร้อน เพราะเห็นกรรมที่เศร้าหมองของตน
ผู้กระทำบุญไว้แล้ว ย่อมร่าเริงใจในโลกนี้, ละไปแล้วก็ย่อมบันเทิงใจในโลกหน้า เรียกว่า จะอยู่หรือตายก็ย่อมบันเทิง เขาบันเทิง เขาร่าเริงใจยิ่งนัก เพราะเห็นกรรมที่บริสุทธิ์ของตน
